Metodyk zwinne (ang. agile) już od dawna są na ustach całego świata biznesu. „Zwinność” postrzega się, jako odpowiedź na wyzwania związane z skutecznym zarządzaniem projektami, gdzie nagłe i nieprzewidziane zmiany to chleb powszedni.
Metodyka to uporządkowany zbiór zasad, procesów, praktyk i narzędzi stosowanych w określonym kontekście, który wspiera zarządzanie projektami lub realizację zadań w sposób systematyczny i powtarzalny. Natomiast wspólnym założeniem metodyk zwinnych jest nieustanna adaptacja projektu do nowych wymogów na każdym etapie prac. Zespoły stosujące metodyki zwinne mogą działać w różnych obszarach - od rozwoju oprogramowania, przez strategię biznesową, aż po marketing czy administrację. Jednak kluczowe znaczenie ma dostosowanie zasad i praktyk Agile do konkretnego kontekstu - rodzaju projektu, kompetencji zespołu oraz oczekiwań interesariuszy. W zwinności nie chodzi o kopiowanie schematów, lecz o świadome ich dopasowanie. Nie chodzi też o zaklinanie rzeczywistości. Rdzeniem naszego postępowania musi być elastyczne myślenie. Dlatego metodyki zwinne uwzględniają realia, w jakich pracujemy: konkurencyjność, tempo i możliwości zespołu.
Zwinne zarządzanie projektami
Agile project management w odróżnieniu od kaskadowego zarządzania projektami, gdzie skupiamy się na dostarczeniu wcześniej przygotowanego planu, traktuje zmiany, jako naturalny elementem realizacji projektu. Mimo, że zwinne metodyki wydają się czymś nowym, świat IT czerpie z nich korzyści od lat. Już w latach 90. zaczęły powstawać konkretne metodyki oparte na iteracyjnym i adaptacyjnym podejściu do tworzenia produktów - takie jak Scrum (1995), DSDM (1994) czy Extreme Programming (XP, 1996). Iteracje to krótkie cykle pracy zakończone konkretnym rezultatem (tzw. inkrementem), a lista zadań do wykonania w danym cyklu nazywana jest backlogiem. Wspólne wartości tych podejść zostały zebrane i nazwane w 2001 roku w dokumencie znanym jako Manifest Agile.
Początkiem doprecyzowania zwinnego podejścia do prowadzenia projektów była publikacja Agile Manifesto. Autorami byli specjaliści od programowania, natomiast tekst, dostępny na stronie agilemanifesto.org, koncentruje się na czterech głównych punktach:
- Bliska współpraca z klientem,
- Dynamiczne adaptowanie do zmian zamiast sztywnego realizowania planu,
- Priorytet działających rozwiązań nad dostarczaniem szczegółowej dokumentacji,
- Interakcja ludzka ponad stosowaniem standardowych procedur i narzędzi.
Manifest Agile, opublikowany w 2001 roku, sfromułował wspólne wartości i zasady, które stały się fundamentem dla wielu istniejących już wówczas metodyk zwinnych - takich jak Feature Driven Development czy Extreme Programming. Choć metodyki te różnią się strukturą i technikami, łączy je podejście oparte na elastyczności, iteracyjności oraz ciągłej współpracy z klientem. Niemniej najbardziej popularną metodą jest tzw. Scrum - definiuje konkretne role (takie jak Product Owner, Scrum Master) oraz rytuały pracy (np. sprint planning, daily stand-up, retrospective), co odróżnia go od bardziej swobodnego rozumienia zwinności. W efekcie metodyki zwinne przeszły długą drogę od programowania do świata biznesu, przemysłu i nauki, gdzie sprawne tworzenie nowych produktów, badania i rozwój mają największe znaczenie.
Zalety i wady metodyk zwinnych
Jak każda metodyka, również i ta ma swoje mocne i słabe strony, o których warto wiedzieć. Przykładowo, jeśli idzie o pozytywne aspekty ich realizowania na pewno wymienimy:
- Koncentracja na kliencie i jego potrzebach,
- Elastyczność w kontekście nagłych zmian,
- Ciągłe dostarczanie wartości w krókich odstępach czasu,
- Brak konieczności definiowania na samym początku ścisłego planu,
- Wzmacnianie samodzielności i odpowiedzialności zespołu.
Natomiast słabe strony wyglądają następująco:
- Skierowane raczej do niewielkich zespołów,
- Niewielki poziom kontroli postępu prac,
- Wysokie tempo prac, stwarzanie niejednokrotnie stresogennych warunków,
- Nie można ich stosować zawsze i wszędzie.
Metodyki zwinne traktują takie obszary jak wymagania biznesowe, koszty czy aspekty prawne w sposób iteracyjny i adaptacyjny - co różni je od podejść klasycznych. Zamiast zakładać pełną analizę i dokumentację na początku projektu, zakładają ewolucję wymagań w trakcie realizacji, regularne przeglądy wartości i współpracę z interesariuszami. Oznacza to, że nie każdy z tych obszarów jest szczegółowo zaplanowany z góry, ale nie są one pomijane.
Po czym poznać zwinny zespół?
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby już teraz wdrożyć Agile do swojego zespołu. Podejście zwinne zakłada, że dysponujemy odpowiednimi umiejętnościami i jesteśmy zmotywowani do natychmiastowego działania. Często stosuje się termin empowered team, określający zespół posiadający autonomię decyzyjną w codziennej pracy. Nie oznacza to jednak braku roli lidera - przeciwnie, kluczowe znaczenie ma przywództwo wspierające (ang servant leadership), które polega na usuwaniu przeszkód, wspieraniu zespołu i budowaniu środowiska sprzyjającego efektywności i odpowiedzialności. Głównym zadaniem przełożonego będzie skuteczne eliminowanie wszelkich przeszkód (np. administracyjnych) a także sugerowania optymalnych technik radzenia sobie z konkretnymi problemami.
Jeśli działamy w zespole wszystkie zmiany w sposobie realizacji projektu podejmowane są wspólnie. W przypadku, gdy nasza drużyna to część większej organizacji pracującej nad danym zadaniem, zmiany muszą przebiec na każdym jej szczeblu. Tak długo, jak pozostajemy w obrębie filozofii agile możemy mówić o sobie w kategoriach „zwinnych”. Pamiętajcie jednak, że metodyki zwinne - choć bardzo elastyczne - wymagają świadomego dostosowania do kontekstu. W dużych i złożonych projektach, np. przy budowie infrastruktury lub rozwijaniu zaawansowanych technologii, niezbędne może być zastosowanie podejścia hybrydowego lub skalowalnego modelu zwinnego (np. SAFe). Zwinność nie wyklucza dużej skali o ile zostanie dobrze zaprojektowana, ale skala wymaga odpowiedniego przygotowania i struktury.
